Blog nr 10: de laatste dagen bij LIYO

Mijn weken LIYO zitten erop. Vandaag afscheid genomen van de members en vanavond slapen in Pakachere. Morgen vlieg ik naar Dar Es Salaam en zondag naar Zanzibar. Vreemd dat het avontuur dat LIYO heet er nu op zit. Gelukkig waren de laatste dagen nog goed en gezellig.

Woensdagochtend was de productiefste ochtend in alle 3 de weken op het project. De bouw van het huis voor mr. Kubu stond op het programma. We waren met een wat kleinere groep dan normaal en zoals dat wel vaker zo is, werkte dat in ons voordeel. Een paar gingen bakstenen vervoeren, een paar water halen en modder maken en een paar bouwen. Dit alles onder leiding van onze Bob the builder, Gift. Ik zat in het bouwteam en in een paar uur tijd zetten we het muurtje in het midden van het huis op en verhogen 2 andere muren een flink stuk. Iedereen doet zijn "taak" en de sfeer is goed. Er is niemand die kan verzaken en beginnen met klieren of onnodig veel pauzes nemen. Op de terugweg uit Gift zijn tevredenheid. Misschien meer tegen zichzelf dan tegen mij, zegt hij dat we veel hebben gedaan en dat hij de volgende dag graag met hetzelfde team zou willen werken. Dit gaat helaas niet helemaal zo, maar hierover later meer.

's Middags gaan we langs de overige 3 adresjes om dekens, kleding, zeep, speelgoed en schrijfmateriaal uit te delen. De eerste man heet Lison en is heel dankbaar voor de spullen. Hij wijst ons nog wel op de slechte staat van zijn huis, waar wij helaas niks mee kunnen. Hopelijk kan LIYO er op termijn wel iets aan doen. Vervolgens gaan we langs Nefe, een 81-jarige vrouw. Nefe is ook dankbaar, maar benadrukt net als Lison dat ze ook nog andere basisbehoeften mist. Ze heeft geen toilet en maakt gebruik van die van de buren. Deze extra wensen zijn niet ondankbaar bedoeld, maar dit zijn mensen die leven in extreme armoede en elke gelegenheid aanklampen om hun gemissen aan te kaarten. Niet onbegrijpelijk. Als laatste bezoeken we Daliso, het 9-jarige jongetje dat Noortje en ik in onze eerste week hebben ontmoet. Hij moet even wennen aan de situatie waarin 4 blanke vrouwen hem een nieuwe garderobe bezorgen, maar begint uiteindelijk meteen met de balletjes spelen die we zelf hebben gemaakt van rijst, plastic zakjes en ballonnen. Leuk verhaaltje daarover nog trouwens. Toen we die balletjes eerder uitdeelden en via een vertaler zeiden dat ze er samen mee moesten spelen en de balletjes moesten "delen", werden de balletjes direct uit elkaar gehaald en de rijst zelf gedeeld en direct opgegeten. Niet helemaal hoe wij het hadden bedoeld, maar misschien was het ook geen slimme zet om rijst te gebruiken voor het maken van speelgoed. Typerend moment in ieder geval.

Op donderdag bouwen we 's ochtends verder aan het huis. Op woensdag zijn de deur en een van de twee ramen aangeschaft en deze worden gemonteerd. Het is mijn laatste dag bouwen en ik hoop dat we zo ver mogelijk komen. Helaas. Zo efficiënt als het op woensdag ging, zo onhandig en inefficiënt gaat het nu. We zijn met een grote groep en niet iedereen heeft heel veel zin om hard mee te werken. Dit resulteert in een situatie waarin meerdere mensen maar af en toe iets doen, er veel wordt gelachen en gedold, verschillende taken door dezelfde mensen worden uitgevoerd en er dus vaak moet worden gewacht op nieuw water of nieuwe stenen. We kunnen Chichewa niet verstaan uiteraard, maar de sfeer is gelaten en er ontstaan hier en daar wat irritaties. Gelukkig worden die hier altijd opgelost met grapjes en uiteindelijk weten we toch nog best veel te doen, ook al doen we er een uurtje langer over dan normaal. De deur en het raamkozijn zijn in de muur verwerkt en we maken nog een groepsfoto voor het huis. Daar zijn we in 2 weken toch best ver mee gekomen, ik kijk nu al uit naar de foto's van het huis als het af is.

Nadat Noortje en ik in Zomba wat drankjes en hapjes hebben gehaald voor ons afscheidsfeestje die avond, is het tijd voor iets nieuws: een varken kopen! LIYO heeft een stal met 10 hokken waar ze eerder een varkensfokkerij in hebben gehad. Deze varkens zijn helaas gestolen, maar nu er bewakers zijn geregeld voor in de nacht, gaan ze er weer mee beginnen. Dit hebben we geweten. Normen en waarden wat dieren betreft, zijn heel anders op een plek waar armoede heerst en mensen afhankelijk zijn van het primitief vervoeren van dieren. Dit betekent dat Alberta (zo noemen we het eerste vrouwelijke varken) met haar poten aan elkaar gebonden op een kruiwagen wordt vastgemaakt en zo vervolgens een kilometer of 3 wordt vervoerd over een hobbelige weg. Het geluid dat Alberta maakt als ze wordt vastgebonden, gaat door merg en been en trekt een hoop geïnteresseerde kinderen uit de buurt. Ondanks dat deze praktijken hier normaler zijn dan in Nederland, staan er een heleboel kinderen met grote ogen en verbazing te kijken. Onderweg naar de stal blijven de 30 kinderen ons volgen terwijl we het varken verplaatsen. Onderweg blijkt Alberta een sterk vrouwtje en moet ze meerdere keren extra worden vastgemaakt. Bijzondere situatie. Uiteindelijk wordt ze losgemaakt in de stal en krijgt ze haar eigen hok, waar we symbolisch haar naam op schrijven. In de andere hokken komen de komende weken nog 4 varkens, waarvan 1 mannetje (varkens doen niet aan monogamie). Het mannetje gaat Winnie heten (Winnie the pig) en de vrouwtjes Sanne, Noortje en een nog nader te bepalen naam. Hoeveel mensen kunnen zeggen dat er een varken in Malawi naar ze vernoemd gaat worden? Komende week wordt er een buitenverblijf aan de stal gebouwd, zodat de varkens overdag naar buiten kunnen. Jammer dat we dat niet meer gaan zien, maar we laten iedereen beloven om foto's te sturen.

En dan het afscheidsfeestje. Na het eten hangen we ballonnen op, leggen chips en koekjes op de plastic bordjes waar we normaal van eten en halen het krat bier op dat we 's middags hebben besteld bij het barretje in de straat. We maken limonade en proberen alvast de gekochte Malawiaanse gin. Uiteindelijk verschijnen alle jongens van LIYO (de 3 vrouwen van het project wonen te ver om door het donker naar ons huis te komen) en komen ook de buurjongen en buurman langs. Er wordt gedronken, popcorn gemaakt, gesnackt, gedanst, gezongen, gespeecht en gelachen. Een feestje geven in Malawi, wij hadden geen idee wat we ons erbij moesten voorstellen en hebben van te voren meerdere malen de slappe lach gehad om de typisch Nederlandse bordjes met snacks. Maar, het was geslaagd! De lieve speeches met mooie woorden zijn oprecht en de op ons gebaseerde liedjes geven een warm gevoel.

Vrijdagochtend begint de evaluatie nog een half uur laten dan het half uur later van normaal, maar uiteindelijk wordt de week doorgenomen en de volksliederen gezongen. Noortje en ik bedanken iedereen nogmaals en dan is het tijd om voor de laatste keer de 30 minuten terug naar het huis te lopen. Nog even genieten van de prachtige omgeving en de ongecontroleerde chaos onderweg. In het huisje pakken we onze tassen en bellen we de taxi. Voor Noortje is het officieel ook de laatste dag, maar aangezien ze nog een paar dagen in Malawi is voordat ze nog 2 weken naar Oeganda gaat, gaat ze maandag nog even terug om nog 1 dag te helpen met de bouw. Voor mij is dit wel de laatste keer dat ik de leden van LIYO zie. Dan is het zover, afscheid nemen. Nou ben ik sowieso geen kei in afscheid nemen, maar toch overviel het me een beetje. De waterige ogen van de jongens die onze tassen naar de taxi tillen, raken me. Ondanks dat ik ze af en toe heb vervloekt als er weer eens miscommunicatie of onhandigheid ontstond, heb ik voornamelijk genoten van het enthousiasme van de jongens. Ze hebben ons de cultuur van Malawi laten zien en meegenomen in hun wereld. Samen hebben we dagen lang staan ploeteren en zweten, maar we hebben vooral ook heel veel lol en plezier gehad. Een dikke knuffel en dan de taxi in. Zwaaien door het raampje en dan rijden we weg. Nog even omkijken om de jongens nog lang en met gebogen schouders de taxi te zien nakijken. Het traantje dat ik niet meer helemaal kan onderdrukken, voelt een beetje verdrietig, maar vooral blij. Het was een mooie en bijzondere ervaring die ik niet snel zal vergeten.

In Zomba lunchen we bij een lokaal tentje en struinen we nog wat rond op de markt. Nu even goed chillen op de lekkere banken in Pakachere en vanavond staan pizza en een filmavond op het programma.  Fijn om even bij te komen met een gezellig avondje. Morgenmiddag komt de taxi me ophalen om naar het vliegveld te gaan en dan begint het laatste stuk van mij Afrika-avontuur: Zanzibar!